Als u vindt dat u ondraaglijk lijdt en er geen zicht meer is op verbetering, dan kunt u uw arts vragen uw leven te beëindigen. Dit heet euthanasie. Euthanasie is altijd uit vrije wil.
Onze praktijk staat niet principieel afwijzend tegenover euthanasie. Dat betekent echter niet dat elk verzoek om euthanasie wordt ingewilligd. Euthanasie kan alleen worden gedaan als wordt voldaan aan alle wettelijke eisen. Daarnaast moet de huisarts zich er ook ‘goed’ bij voelen om het uit te voeren. Het is immers een zware en belastende taak. Een arts is niet verplicht om euthanasie uit te voeren.
Een arts moet zich o.a. houden aan de volgende wettelijke eisen:
Vrijwillig en goed over nagedacht
Het verzoek moet worden gedaan door uzelf en het moet gaan om een weloverwogen, herhaaldelijk verzoek. Een euthanasieverzoek kan dus niet door naasten of zorgvertegenwoordigers worden gedaan, als u hier zelf niet meer tot toe in staat bent (bijvoorbeeld als u in coma ligt). Ook niet als u zelf eerder een euthanasieverklaring heeft opgesteld.
Uitzichtloos en ondraaglijk lijden door een medische oorzaak
Het lijden is uitzichtloos als u niet meer kan genezen en het niet mogelijk is om uw lijden te verzachten. Het moet voor de arts begrijpelijk en invoelbaar zijn dat het lijden ondraaglijk is. Volgens de wet mag euthanasie niet als u uw leven ‘voltooid’ vindt, of ‘moe bent van het leven’, of bijvoorbeeld omdat u niet naar een verpleeghuis zou willen.
Informeren over de situatie en de vooruitzichten
De arts moet u informatie geven over uw gezondheidstoestand en hoe de situatie er in de toekomst uit zal zien. Het is belangrijk dat u op dat moment de informatie begrijpt, zodat u een goede keuze kan maken.
Geen andere redelijke oplossing en geen uitzicht op verbetering
De arts moet samen met u besluiten dat er geen redelijke andere oplossing is voor uw situatie. De arts moet altijd kijken of er geen andere manieren zijn om het lijden minder te maken.
Raadplegen onafhankelijk arts
De arts moet altijd ten minste 1 onafhankelijke arts raadplegen. Deze arts komt met u praten over uw euthanasieverzoek. Deze arts beoordeelt of uw arts zich heeft gehouden aan de zorgvuldigheidseisen.
Veel gestelde vragen rondom euthanasie:
Heeft u recht op euthanasie?
Onder bepaalde voorwaarden bestaat in Nederland de mogelijkheid om euthanasie toe te passen. Een arts is nooit verplicht om een euthanasie uit te voeren en kan een verzoek weigeren. Als dit tot een verschil van inzicht of mening leidt, kunt u worden verwezen naar een andere arts, of zich richten tot het Expertisecentrum euthanasie.
Is euthanasie strafbaar?
Een einde maken aan het leven van iemand anders is strafbaar, ook als de patiënt er zelf om vraagt bij de arts. De arts is niet strafbaar als hij zich houdt aan alle zorgvuldigheidseisen van de euthanasiewet. Bij euthanasie zal na afloop altijd een forensisch arts komen vaststellen of er volgens de regels is gehandeld. Nadien wordt de euthanasie door een landelijke commissie nog eens beoordeeld op zorgvuldigheid van handelen. Als dit niet zo blijkt te zijn dan kan de huisarts vervolgd worden. Het is dus erg belangrijk dat de regels zorgvuldig worden opgevolgd.
Kunt u euthanasie krijgen als u dementie heeft?
Dat is mogelijk als wordt voldaan aan de wettelijke eisen, maar in onze praktijk voeren wij dit echter niet uit. Graag leggen wij ons standpunt en de mogelijkheden voor u als patiënt hieronder verder uit.
Wij vinden het als artsen belangrijk dat een patiënt wilsbekwaam is op het moment dat een euthanasie wordt uitgevoerd. Bij een wilsonbekwame patiënt is het o.a. erg lastig beoordelen of er sprake is van een vrijwillig en weloverwogen euthanasieverzoek en of het lijden ondraaglijk is. Het is bij dementie dus veel moeilijker om aan de eisen van de wet te voldoen.
Indien u niet meer wilsbekwaam bent, is euthanasie alleen mogelijk als er een kraakheldere wilsverklaring beschikbaar is én er kan worden voldaan aan alle zorgvuldigheidseisen. Er moet dus ook sprake zijn van ondraaglijk lijden. Indien gewenst kan dan de hulp ingeschakeld worden van het Expertisecentrum euthanasie. Neem voor meer informatie hierover contact op met het Steunpunt levenseinde en dementie.
Hoewel dementie niet te genezen is, betekent dat niet automatisch ook dat het lijden uitzichtloos is. Er zijn behandelingen die gericht zijn op een betere omgang met de ziekte. Ook het aanpassen van de omgeving kan eraan bijdragen dat mensen niet ondraaglijk lijden. Ook zijn er medicijnen die gevoelens van angst en boosheid kunnen wegnemen en in die zin het lijden draaglijk houden.
Wij voeren in onze praktijk dus geen euthanasie uit bij dementie. Wel respecteren wij een door u opgesteld behandelverbod. U geeft hierin te kennen dat u geen levensverlengende behandelingen wilt, als u geen kwaliteit van leven meer heeft. U kunt aangeven dat het leven met dementie voor u te weinig kwaliteit van leven bevat en dat u dan liever wilt overlijden dan nog behandeling te ondergaan. U verbiedt in dit behandelverbod ook het toedienen van voedsel en vocht. Uiteraard wenst u wel bestrijding van ongemakken als pijn, jeuk, benauwdheid en onrust.
Hoeveel tijd zit er tussen het verzoek en de uitvoering?
Dat is niet precies te zeggen. De huisarts heeft meerdere dagen nodig vanaf het definitieve verzoek tot de uitvoering ervan. Er moet een onafhankelijke arts (SCEN-arts) geregeld worden, die bij u langskomt en een beoordeling en een verslag maakt. Er moeten medicijnen besteld worden, die persoonlijk door de huisarts opgehaald moeten worden in de apotheek. De huisarts moet een uitgebreid verslag maken, dat aan de forensisch arts moet worden gegeven na het uitvoeren van de euthanasie. Een euthanasie is dus een intensieve procedure, die door de huisarts gedaan moet worden, naast de dagelijkse praktijkzaken. Het kan dus niet ‘met spoed’ uitgevoerd worden en vraagt soms geduld van patiënt en familie die toch al in een moeilijke situatie zitten. Maar zorgvuldigheid is bij deze procedure heel erg belangrijk. Uw huisarts zal er alles aan doen om het lijden in de tussentijd te verzachten.
Is euthanasie hetzelfde als in slaap gebracht worden?
‘In slaap brengen’ heet palliatieve sedatie en heeft niets te maken met euthanasie, het zijn twee verschillende dingen. Bij euthanasie wordt het leven actief beëindigd door de arts. Bij palliatieve sedatie wordt uw bewustzijn verlaagd, om op die manier ondraaglijke klachten te verlichten. Dit wordt vaak ‘in slaap brengen’ genoemd. Het in slaap brengen is alleen mogelijk bij een korte levensverwachting van ongeveer 1 tot 2 weken. Daarnaast moet er sprake zijn van ondraaglijke klachten, die niet op een andere manier te behandelen zijn. Palliatieve sedatie verkort het leven niet.
Meer over het wensen rond het levenseinde vindt u hier.
Voorbeelden van wilsverklaringen vindt u hier.
Meer informatie over euthanasie: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/levenseinde-en-euthanasie/euthanasie